دم‌های دنباله‌دار سبز؛ چرا در تصاویر دنباله‌دار ZTF چند دم متفاوت دیده می‌شود؟
دنباله‌دار C/2022 E3 (ZTF)، که این روزها با عنوان «دنباله‌دار سبز» بسیار خبرساز شده است، روز ۱۲ بهمن از نزدیک‌ترین فاصلۀ خود از زمین گذشت. این دنباله‌دار در این شب‌ها به بیشینۀ روشنایی خود رسیده است و از قدر حدوداً ۵ در آسمان می‌درخشد.
حضور ماه با فاز بالا، در نزدیکی ZTF، در چند شب آینده رصد آن را دشوار می‌کند و امکان دیدن آن با چشم غیر مسلح وجود ندارد. اما ناامید نشوید! به کمک یک دوربین دوچشمی کوچک یا تلسکوپ همچنان می‌توانید هستۀ نسبتاً درخشان ZTF را رصد کنید. در پایان هفتۀ آینده نیز دوباره فرصت رصد این دنباله‌دار را بدون حضور مهتاب در آسمان شامگاهی خواهید داشت. البته این بار فقط با ابزار رصدی زیرا قدر دنباله‌دار به حدود ۶/۵ می‌رسد. شامگاه ۲۲ بهمن زمان ایدئالی است که ZTF را به‌سادگی در فاصلۀ یک درجه‌ای سیارۀ مریخ پیدا و رصد کنید. در مطالب پیشین آوا استار راهنمای کامل رصد ZTF را می‌توانید مشاهده کنید.
با پرنور شدن ZTF تصاویر بسیاری از این دنباله‌دار در شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌ها به اشتراک گذاشته شد. نکتۀ قابل‌توجه در این تصاویر مشاهدۀ سه دم و تغییرات سریع در شکل آن‌ها در شب‌های متوالی بود. شاید برای شما هم این سؤال پیش آمده باشد که دلیل این اتفاق چیست؟
دنباله‌دارها اجرامی از جنس یخ، سنگ و گردوغبارند که از مکان‌های دوری در منظومۀ شمسی مثل ابر اورت نشئت می‌گیرند. آن‌ها با نزدیک شدن به قسمت‌های داخلی منظومۀ شمسی، به علت گرما و تابش‌های پرانرژی خورشید، شروع به تبخیر می‌کنند و گیسو و دم‌های درخشانی را به نمایش می‌گذارند. این اجرام کوچک‌اند و جاذبۀ کمی دارند. به همین علت، در برابر تابش‌های خورشید توان نگه داشتن تمام مواد خود را ندارند. گردوغبار جداشده، در مسیر دنباله‌دار، دم منحنی‌شکلی را تشکیل می‌دهد که دم نوع II یا دم غباری نام دارد.
همچنین تابش فرابنفش خورشید بسیاری از مولکول‌های گیسوی دنباله‌دار، از جمله H2O، را یونیده می‌کند و فشار مغناطیسی بادهای خورشیدی باعث شکل گرفتن دمی از یون‌ها در جهت مخالف خورشید نسبت به دنباله‌دار می‌شود که دم نوع I یا دم یونی نام دارد.
علاوه‌براین، دمِ غباری‌شکلِ V مانندی دارد و راستای دید ما در منظره‌ای که از آن می‌بینیم تأثیرگذار است. به همین علت، ممکن است بخشی از دم هنگام عبور زمین از صفحۀ مداری دنباله‌دار از دید ما در مقابل دنباله‌دار مشاهده شود که در این صورت به این دمِ سومْ پاد دم می‌گوییم.
نویسنده: امیرعلی مومنی
ویراستار: نازنین‌زهرا بابایی
مجله آوا استار
منبع: Sky&Telescope
بسیار عالی
خسته نباشید.