در اعماق دره باستانی «نرتوا والیس» در سیاره سرخ، کاوشگر پرسویرنس ناسا یک سرنخ شگفت‌انگیز و درخشان پیدا کرده است. این کاوشگر در میان صخره‌های پیکانی‌شکل، به یک گنجینه شیمیایی برخورد کرده که از نظر علمی، هیجان‌انگیزترین یافته در دو دهه اخیر جست‌وجوی حیات در مریخ به شمار می‌آید. این کشف نه تنها دریچه‌ای نو به گذشته‌ی مریخ می‌گشاید، بلکه ما را یک قدم به پرسش دیرینه‌ی “آیا در مریخ هرگز حیاتی وجود داشته است؟” نزدیک‌تر می‌کند. با آوا استار همراه باشید تا جزئیات این درخشش تازه در سیاره سرخ را دنبال کنیم.
- کاوشگر پرسویرنس در دهانه «جزرو» مریخ، صخره‌ای پیکانی به نام «چِیاوا فالز» را کشف کرد که حاوی لکه‌های سیاه ریز شگفت‌انگیزی است.
- این ساختارها سرشار از کربن آلی و مواد معدنی مهم مانند آهن، فسفر و گوگرد هستند.
- دو کانی به نام‌های «ویویانیت» و «گریگایت» شناسایی شده‌اند؛ موادی که در زمین معمولاً از واکنش‌های شیمیایی تبادل الکترون (ردوکس) حاصل می‌شوند.
- این واکنش‌های ردوکس، همان فرایندهای اساسی هستند که مبنای تولید انرژی در تمام اشکال حیات روی زمین (از فتوسنتز تا تنفس میکروبی) محسوب می‌شوند.
- نمونه‌ای از این صخره هم‌اکنون در محفظه‌های پرسویرنس ذخیره شده تا در آینده به زمین بازگردانده شود و پاسخ نهایی را روشن کند.
خال‌های پلنگی و گنجینه‌ای از مواد خام حیات
در میان سازندهای گلی دهانه جزرو، صخره‌ای با نقوش خاصی به نام «خال پلنگی» توجه دانشمندان را جلب کرد. تحلیل‌های دقیق ابزارهای پرسویرنس نشان داد که این صخره نه تنها مملو از کربن آلی است، بلکه حاوی دو کانی کلیدی یعنی ویویانیت (فسفات آهن) و گریگایت (سولفید آهن) است.
این کانی‌ها مانند یک رادار عمل می‌کنند و سیگنالی از فعالیت‌های شیمیایی مرموز ارسال می‌کنند. چرا که در زمین، این مواد اغلب در محیط‌هایی تشکیل می‌شوند که در آن‌ها انتقال الکترون‌ها رخ می‌دهد؛ همان مبادله انرژی که اساس زندگی را تشکیل می‌دهد. در واقع، تمام موجودات زنده، از گیاهان گرفته تا میکروب‌ها، انرژی مورد نیاز خود را از همین فرآیندهای شیمیایی تبادل الکترون به دست می‌آورند.
دریچه‌ای به شیمی پیش‌زیستی
این نشانه شیمیایی در مریخ، از هر آنچه در سال‌های اخیر دیده بودیم متفاوت است و این موضوع، دانشمندان را به هیجان آورده است. به گفته‌ی پژوهشگران، حتی اگر این واکنش‌ها مستقیماً منشأ زیستی نداشته باشند، می‌توانند شواهدی از شیمی پیش‌زیستی (Prebiotic Chemistry) را آشکار کنند؛ یعنی فرآیندهای شیمیایی پیچیده‌ای که پیش از پیدایش حیات، مواد خام آن را فراهم کرده‌اند.
فرض کنید این واکنش‌های ردوکس در مریخ با سرعتی غیرمنتظره رخ داده باشند؛ در آن صورت، این می‌تواند نشانگر فعالیت میکروبی در دوران باستان مریخ باشد.
سفر برگشت: پاسخ نهایی در انتظار زمین
دانشمندان تأکید می‌کنند که این شواهد هنوز “غیرمستقیم” هستند. برای دریافت پاسخ قطعی، باید نمونه‌ی صخره «چیاوا فالز» که اکنون با دقت در محفظه‌ی پرسویرنس بسته‌بندی شده، به زمین بازگردد. تنها در آزمایشگاه‌های پیشرفته زمینی و با تحلیل‌های ایزوتوپی دقیق است که می‌توانیم بفهمیم این نشانه‌های براق، واقعاً ردپای حیات باستانی در مریخ بوده‌اند یا خیر.
این یافته، نمونه‌ای درخشان از قدرت کنجکاوی و پشتکار بشر در سفری بی‌پایان به سوی کشف ناشناخته‌ها است.
نظر شما چیست؟ آیا این مواد معدنی کلید نهایی کشف حیات باستانی در مریخ را در خود پنهان کرده‌اند؟ دیدگاه خود را با ما و دیگر علاقه‌مندان به شگفتی‌های کیهان در میان بگذارید!
مترجم: عاطفه خدابنده
منبع: space.com