تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST)، چشم ما به سوی کیهان، بار دیگر یک راز بزرگ را آشکار کرد. این بار، وب موفق شد یک ستاره ابرغول سرخ را درست پیش از تبدیل شدن به یک ابرنواختر باشکوه رصد کند. این ستاره غول‌پیکر، پوشیده در گردوغبار، اکنون «قرمزترین و غبارآلودترین ابرغول سرخی است که تاکنون در لحظه انفجار مشاهده شده است.» با آوا استار همراه شوید تا به قلب این پیله کیهانی سفر کنیم و شاهد درخشان‌ترین پایان‌ها باشیم.
نکات کلیدی محتوا
- تلسکوپ جیمز وب (JWST) برای اولین بار موفق به شناسایی یک پیش‌نواختر (ستاره‌ای پیش از انفجار ابرنواختری) با این دقت شده است.
- این ابرغول سرخ پیش از انفجار، با نام SN 2025pht، فوق‌العاده درخشان و حدود ۱۰۰ هزار برابر خورشید ما نور داشته است.
- نور مرئی ستاره بیش از ۱۰۰ برابر توسط غبار ضخیم اطراف آن تضعیف شده بود؛ رازی که تنها با توانمندی مادون‌قرمز JWST فاش شد.
- غبار اطراف این ابرغول، برخلاف انتظار، غنی از کربن است؛ این کشف، پنجره‌ای نو به سوی چرخه حیات ستارگان عظیم می‌گشاید.
معمای ابرغول‌های گمشده: چرا باید پیش‌نواخترها را پیدا کنیم؟
برای چندین دهه، اخترشناسان به دنبال جمعیتی از ستارگان عظیم بوده‌اند که گویی ناپدید شده‌اند! نظریه‌های علمی پیش‌بینی می‌کنند که ابرغول‌های سرخ باید زندگی خود را با انفجارهای ابرنواختری پرقدرت به پایان برسانند، اما رصد آن‌ها در لحظات پایانی عمرشان بسیار نادر بوده است. این کمبود رصد، یک سوراخ بزرگ در درک ما از تکامل ستارگان ایجاد کرده بود. حالا، با قدرت بی‌نظیر مادون‌قرمز JWST، این راز دیرینه کم‌کم در حال آشکار شدن است.
رصد بی‌سابقه: نگاهی دقیق به لحظات پیش از تولد ابرنواختر
مطالعه‌ای تازه که با داده‌های JWST انجام شده است، دقیق‌ترین نگاه ما به یک ابرغول سرخ درست پیش از انفجار را فراهم کرده است. تیم تحقیقاتی با مقایسه داده‌های موجود از تلسکوپ هابل (سال ۱۹۹۴) و دو رصد جدید JWST (سال ۲۰۲۴)، موفق شد ستاره‌ای را که منجر به ابرنواختر SN 2025pht شد، شناسایی کند. این ابرنواختر در ۲۹ ژوئن در یک کهکشان در فاصله حدود ۴۰ میلیون سال نوری از ما کشف شد. دقیقاً در همان محل انفجار، یک منبع درخشان و نقطه‌مانند دیده می‌شد که تأیید می‌کرد همان ابرغول سرخ پنهان است.
پیله کربنی: رمزگشایی از رنگ سرخ خارق‌العاده
این ستاره شناسایی‌شده، فوق‌العاده درخشان، اما به شکل عجیبی قرمز بود. درخشندگی آن حدود ۱۰۰ هزار برابر خورشید ما بود، اما نور مرئی آن به دلیل وجود یک پیله ضخیم گردوغبار، بیش از ۱۰۰ برابر تضعیف شده بود.
شگفتی بزرگ‌تر، ترکیب شیمیایی غبار اطراف ستاره بود. برخلاف اغلب ابرغول‌های سرخ که غبار آن‌ها سیلیکاتی است، غبار این ستاره غنی از کربن بود! این یافته نشان می‌دهد که در لحظات پایانی عمر ستاره، جریان‌های همرفت قدرتمند داخلی کربن را از هسته به سطح منتقل کرده‌اند و یک پوشش ضخیم کربنی را در اطراف ستاره ایجاد کرده‌اند. این پیله غبارآلود، آخرین پوشش ستاره در لحظات پیش از انفجار بزرگ آن بوده است.
سخن پایانی: سفر به قلب چرخه حیات
این کشف نه تنها معمای ابرغول‌های سرخ «گمشده» را روشن می‌کند، بلکه دریچه‌ای نو به سوی درک ما از چرخه حیات ستارگان عظیم باز می‌کند. با ترکیب توان JWST و تلسکوپ‌های نسل آینده، اخترشناسان قادر خواهند بود ابرغول‌های مخفی را در لحظات پایانی عمرشان با دقتی بی‌سابقه رصد کنند و یک قدم دیگر به کشف کیهان برای کشف خود نزدیک شوند.
به نظر شما، این پیله کربنی چه اطلاعات ناگفته‌ای از فرآیند مرگ یک ستاره عظیم برای ما فاش خواهد کرد؟
مترجم: عاطفه خدابنده
منبع: Space.com